Instytucje pomagające ofiarom przemocy

Policja

Do podstawowych zadań policji należy m.in:

  1. ochrona życia i zdrowia ludzi oraz mienia przed bezprawnymi zamachami naruszającymi te dobra,
  2. inicjowanie i organizowanie działań mających na celu zapobieganie popełnianiu przestępstw i wykroczeń oraz zjawiskom kryminogennym i współdziałanie w tym zkresie z organami państwowymi, samorządowymi i organizacjami pozarządowymi.
  3. wykrywanie przestępstw i wykroczeń oraz ściganie ich sprawców.

Działania chroniące ofiary przemocy domowej podejmowane przez policję zgodnie z obowiązującym prawem:

  • interwencja,
  • sporządzenie dokładnego opisu zdarzenia (notatka urzędowa),
  • zatrzymanie sprawców przemocy domowej stwarzających w sposób oczywisty zagrożenie dla życia bądź zdrowia ofiar, a także mienia,
  • wszczęcie postępowania przygotowawczego przeciwko sprawcy przemocy w przypadku zgłoszenia lub stwierdzenia popełnienia przestępstwa,
  • zabezpieczenie dowodów popełnienia przestępstwa,
  • podjęcie działań prewencyjnych wobec sprawcy przemocy,
  • udzielenie informacji ofiarom o możliwości uzyskania pomocy.

Osoby wzywające policję mają prawo do:

  • uzyskania od policjantów zapewnienia doraźnego bezpieczeństwa,
  • uzyskania informacji, kto przyjechał na wezwanie - numer identyfikacyjny policjantów, nazwa i siedziba jednostki,
  • wykorzystania dokumentacji interwencji policyjnej jako dowodów w sprawie karnej przeciw sprawcy przemocy,
  • zgłoszenia interweniujących policjantów na swiadków w sprawie sądowej.

Prokuratura

Osoby poszkodowane na skutek przemocy domowej, a także świadkowie mogą złożyć w prokuraturze bądź na policji zawiadomienie o przestępstwie ściganym w trybie publiczno-skargowym lub wniosek o ściganie przestępstwa (dotyczy to przestępstw ściganych na wniosek osoby poszkodowanej). W przypadku uzasadnionego podejrzenia, że popełniono przestępstwo prokuratura wspólnie z policją ma obowiązek:

  • wszcząć postępowanie przygotowawcze mające na celu sprawdzenie czy faktycznie popełniono przestępstwo,
  • wyjaśnienia okoliczności czynu,
  • zebrania i zabezpieczenia dowodów,
  • ujęcia sprawcy,
  • w uzasadnionym przypadku zastosować środek zapobiegawczy wobec sprawcy przemocy w postaci
    • dozoru policyjnego,
    • tymczasowego aresztowania

Działalność gmin

Obowiązek przeciwdziałania przemocy w rodzinie, szczególnie w rodzinie z problemem alkoholowym, spoczywa także na samorządach lokalnych. Zgodnie ze znowelizowaną Ustawą o Wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi, do zadań własnych gminy należy m.in. udzielanie rodzinom, w których występują problemy alkoholowe, pomocy psychologicznej i prawnej, a w szczególności ochrony przed przemocą w rodzinie.
Możliwości działań na rzecz pomocy ofiarom przemocy domowej podejmowanych na terenie gmin:
1.  Udostępnienie rodzinom, w których występuje przemoc, pomocy psychospołecznej i prawnej, poprzez:
a) tworzenie i prowadzenie:

  • punktów informacyjno-konsultacyjnych
  • schronisk dla ofiar przemocy domowej
  • ośrodków interwencji kryzysowej
  • telefonów zaufania
  • programów środowiskowych

b) inicjowanie powstawania i wspieranie:

  • organizacji społecznych pomagających ofiarom przemocy domowej,
  • grup wsparcia dla ofiar przemocy domowej,

Zadania te powinny być umieszczone w Gminnym programie rozwiązywania problemów alkoholowych. Na realizację tego programu gmina przeznacza środki z opłat za zezwolenia na sprzedaż alkoholu.

2.  W przypadku gdy aktom przemocy towarzyszy picie alkoholu należy powiadomić gminną komisję rozwiązywania problemów alkoholowych, która zgodnie z prawem powinna:

  • przeprowadzić dokładne rozeznanie sytuacji (wywiad środowiskowy),
  • wezwać osobę nadużywająca alkoholu i stosującą przemoc na rozmowę ostrzegawczą, informującą o prawnych konsekwencjach stosowania przemocy wobec bliskich,
  • udzielić wsparcia socjalnego, psychologicznego, prawnego osobom poszkodowanym,
  • poinformować członków rodzin o możliwościach szukania pomocy w zakresie problemów alkoholowych i przemocy domowej,
  • prowadzić dokumentację przypadku,
  • w przypadku stwierdzenia bądź podejrzenia popełnienia przestępstwa powiadomić organy ścigania,
  • w razie konieczności powiadomić policję i wnioskować o objęcie rodziny działaniami zgodne z kompetencjami, np. wizyty dzielnicowego,
  • w razie konieczności powiadomić ośrodek pomocy społecznej i wnioskować                o objęcie rodziny działaniami zgodne z kompetencjami,
  • wnioskować do sądu rejonowego o zastosowanie, wobec osoby uzależnionej od alkoholu, obowiązku poddania się leczeniu w zakładzie lecznictwa odwykowego,
  • współpracować z innymi instytucjami i organizacjami pomagającymi ofiarom przemocy domowej w środowisku lokalnym,

Pomoc społeczna

Celem działania pomocy społecznej (zgodnie z Ustawą o pomocy społecznej) jest umożliwienie osobom i rodzinom przezwyciężenia trudnych sytuacji życiowych, których same nie są w stanie pokonać, a także zapobieganie powstawaniu tych sytuacji. Pomoc społeczna jest udzielania między innymi w przypadku przemocy w rodzinie. Przemoc domowa jest przyczyną dysfunkcji rodziny, a także może być konsekwencją dysfunkcji    o innym podłożu. Pomocy społecznej udziela się także w przypadku: ubóstwa, sieroctwa, bezdomności, alkoholizmu, narkomanii, bezradności w sprawach opiekuńczo-wychowawczych. Wszystkie te sytuacje mogą sprzyjąć występowaniu przemocy wobec bliskich bądź z niej wynikać. W strukturach lokalnych działają Miejskie lub Gminne Ośrodki Pomocy Społecznej. Bezpośrednią pomocą rodzinom i osobom potrzebującym zajmują się pracownicy socjalni działający zgodnie z ustaloną rejonizacją. W ramach swoich kompetencji i zadań pomoc społeczna:

  • przeprowadza wywiad środowiskowy umożliwiający diagnozę sytuacji rodziny lub osoby. (Niebieska karta - załącznik do wywiadu),
  • przygotowuje wszechstronny plan pomocy,
  • monitoruje efekty podjętych działań,
  • pomaga w załatwianiu spraw urzędowych i innych ważnych spraw bytowych,
  • udziela szeroko rozumianego poradnictwa, np. prawnego, psychologicznego lub wskazuje miejsca gdzie można uzyskać taką pomoc,
  • udziela informacji o przysługujących świadczeniach i formach pomocy
  • w uzasadnionych przypadkach:
    • udziela pomocy finansowej w formie zasiłków stałych, okresowych, celowych,
    • udziela pomocy rzeczowej np. przekazanie odzieży, żywności,
    • udziela zasiłków i pożyczek na ekonomiczne usamodzielnienie się
  • informuje o możliwościach uzyskania pomocy w środowisku lokalnym,
  • wskazuje miejsca zajmujące się pomaganiem ofiarom przemocy domowej, w tym możliwości otrzymania schronienia np. w schroniskach, hostelach, ośrodkach,
  • w razie potrzeby bądź na życzenie zainteresowany zwraca się do policji                      o podjęcie działań prewencyjnych wobec sprawcy, zgodnie z kompetencjami policji,
  • w przypadku stwierdzenia bądź podejrzenia popełnienia przestępstwa powiadamia organy ścigania,
  • może organizować i prowadzić np. punkty informacyjne, ośrodki pomocy, grupy wsparcia dla ofiar przemocy domowej, świetlice dla dzieci,
  • współpracuje z innymi instytucjami i organizacjami

Służba zdrowia

Głównym zadaniem służby zdrowia jest ochrona zdrowia pacjenta. Zjawisko przemocy domowej kwalifikuje się do zakresu sytuacji objętych świadczeniami zdrowotnymi ponieważ:
a) bardzo często towarzyszą mu wyraźne uszkodzenia zdrowia somatycznego,
b) zawsze występują poważne uszkodzenia zdrowia psychicznego. W dziedzinie pomocy ofiarom przemocy domowej, oprócz zadań podstawowych, takich jak np. udzielenie pomocy medycznej, istotne jest:

  • rozpoznanie sygnałów świadczących o występowaniu przemocy, szczególnie gdy ofiary bądź świadkowie próbują to ukryć,
  • umiejętność przeprowadzenia rozmowy umożliwiającej rozpoznanie form przemocy i częstotliwości jej występowania,
  • poinformowanie ofiar o możliwościach szukania pomocy,
  • wystawienie na prośbę poszkodowanych zaświadczenia lekarskiego                             o stwierdzonych obrażeniach.
  • poinformowanie ofiar o miejscach i warunkach wystawienia obdukcji,
  • w przypadku stwierdzenia takiej konieczności lub na prośbę poszkodowanych powiadomienie innych służb np. pomocy społecznej, policji, gminnej komisji rozwiązywania problemów alkoholowych
  • w przypadku stwierdzenia podczas badania lub podejrzenia popełnienia przestępstwa, np. ślady ciężkiego uszkodzenia ciała, ślady podejrzanych oparzeń, wykorzystania seksualnego, powiadomienie organów ścigania,

Organizacje pozarządowe

Informacja o działalności lokalnych organizacji pozarządowych powinna być dostępna             w każdej gminie, w przychodni, poradni, szkole, komisariacie, itp. Organizacje pozarządowe to są głównie stowarzyszenie, fundacje, kluby. W zakresie pomocy ofiarom przemocy domowej organizują:

  • telefony zaufania, punkty informacyjno - konsultacyjne, ośrodki pomocy, schroniska, hostele, świetlice dla dzieci

W ramach swojej działalności oferują, m.in.:

  • pomoc psychologiczną, w grupie i kontakcie indywidualnym,
  • pomoc prawną, w tym pisanie pozwów, wniosków
  • pomoc socjalną
  • grupy wsparcia,
  • grupy samopomocowe,
  • pomoc socjoterapeutyczną dla dzieci,
  • udział w prowadzeniu wywiadów środowiskowych,
  • udział w pracach zespołów pomagających ofiarom przemocy np. przy gminnej komisji czy ośrodku pomocy społecznej,
  • udział w interwencjach,
  • pilotowanie przypadków,
  • pomoc w załatwianiu spraw urzędowych i innych

Współpraca służb i instytucji

Ofiary przemocy domowej potrzebują zwykle pomocy psychologicznej, prawnej, materialnej, socjalnej, medycznej, a także wsparcia. Niezmiernie istotna jest współpraca  i przepływ informacji pomiędzy różnymi instytucjami i organizacjami zajmującymi się pomaganiem ofiarom przemocy domowej, a co za tym idzie tworzenie koalicji lokalnych. Czynniki sprzyjające podniesieniu skuteczności pomocy ofiarom przemocy domowej świadczonej przez różne służby:

  • tworzenie zespołów pomocowych składających się z przedstawicieli różnych instytucji, np. policjant, pracownik socjalny, lekarz, pedagog,
  • znajomość miejsc, osób, możliwości udzielenia pomocy w środowisku lokalnym,
  • przekazywanie i zbieranie informacji od poszczególnych osób i instytucji pomagających rodzinom,
  • konsekwentne egzekwowanie świadczeń wynikających z zadań i kompetencji poszczególnych instytucji,
  • podnoszenie kwalifikacji pracowników w dziedzinie zjawiska przemocy domowej oraz sposobów skutecznej interwencji i możliwości pomocy,
  • odpowiednia dokumentacja poszczególnych przypadków, form udzielania pomocy i efektów. Uwaga: odpowiednio prowadzona dokumentacja jest niezwykle pomocna w ewentualnym postępowaniu karnym przeciwko sprawcy.

    Źródło:  www.niebieskalinia.pl

Rejestry instytucji

Zgodnie z zadaniem Rządowego Programu Przeciwdziałania Przemocy Domowej na lata 2024-2030 czyli obowiązkiem informowania o istniejącej infrastrukturze instytucji rządowych i samorządowych, a także podmiotów oraz organizacji pozarządowych udzielających pomocy osobom doznającym przemocy domowej prezentujemy poniżej następujące rejestry:

Baza instytucji udzielających pomocy i wsparcia osobom uwikłanym w przemoc domową - stan na 1 lutego 2024 r.-1.pdf

Rejestr jednostek specjalistycznego poradnictwa 2024 r-1.pdf

Wykaz Ośrodków Interwencji Kryzysowej - stan na czerwiec 2024 r.-1.pdf

Wykaz placowek tymczasowego schronienia stan na 1 marca 2024 r.-1.pdf

Wykaz podmiotów realizujących programy korekcyjno-edukacyjne 2024 r.-1.pdf

Wykaz podmiotów realizujących programy psychologiczno-terapeutyczne 2024 r-1.pdf

Wykaz Specjalistycznych Ośrodków Wsparcia 2024 r-1.pdf